10. maí 1940: The Return
„Útvarp Reykjavík. Í fréttum er þetta helzt: Brezkur herliðsafli er genginn á land í Reykjavík og hefir hertekið bæinn. Sturges yfirforingi gekk rakleiðis á fund forsætisráðherra, Hermanns Jónassonar, og tilkynnti honum að brezka heimsveldið hefði af frjálsu fullveldi sínu hertekið landið vegna þess styrjaldarástands, er nú ríkir í heiminum.
Væri sú aðgerð til þess fallin að styrkja stöðu heimsveldisins í norðurhöfum, og væri þar unnið í beinu samræmi við hendingar í söngnum Rule Britannia, en þar væri að finna vísuorðin: „Rule Britannia, Britannia rule the waves“. Jafnframt tjáði yfirforinginn forsætisráðherranum að brezka heimsveldið liti nú svo á, að Ísland væri eftirleiðis óaflátanleg nýlenda hans hátignar Bretakonungs, og féllst forsætisráðherra á það, þar eð hugur þjóðarinnar hefir nú lengi staðið til þess að brjótast undan ægivaldi Dana en einhenda sér í faðm hans hátignar Bretakonungs.
Þá kynnti Sturges yfirforingi forsætisráðherra nýjan landsfána, en hann er dreginn upp á sígildan og smekklegan hátt, líkt og gert hefir verið í öðrum nýlendum hans hátignar Bretakonungs, og trónir þar Sambandsfáni Bretlands í efra vinstra horni, en á bláum feldinum miðjum til hægri liggur hinn krýndi þorskur Íslands á rauðum skildi, og skal hann minna á hin fornu tengsl við Danmörku, er nú hafa verið rofin.
Mikill og almennur fögnuður ríkti meðal bæjarbúa nú í dag, og sagðist fréttamanni Útvarps svo frá laust eftir miðdegi, að „bæjarbúar [væru] frá sér numdir af gleði, veifuðu brezkum fánum og blönduðu geði við hina brezku hermenn“. Ekki sízt var fagnað fyrir framan Stjórnarráðið þar sem brezkir sjóliðar drógu hinn nýja fána Íslands að húni við innilegan og dynjandi fögnuð mannsafnaðarins, er fyrir framan bygginguna var. Fánanum heilsuðu brezk herskip, er lágu á ytri höfninni, með 21 fallbyssuskoti. Þá hefir fregnmiðum af hertökunni rignt yfir bæinn úr brezkum flugvélum.
Af alþjóðlegum viðbrögðum er það að segja, að Roosevelt Bandaríkjaforseti lýsti ánægju sinni með þessa þróun mála, og óskaði Íslendingum allra heilla. Þýzka útvarpinu sagðist svo frá um hádegisbil að Hitler kanzlari hefði umsvifalaust boðað til herráðsfundar í kanzlaraamtinu við þessi stórtíðindi, og hafi heyrzt til Heinrichs Himmlers, er hann stormaði inn í bygginguna, segja: „Nein, o nein! Meine Insel, meine Insel!“ Þá hafa heillaóskir borizt frá norsku og hollenzku útlagastjórninni í London, sem og de Gaulle yfirhershöfðingja Frjálsra Frakka. Brezka útvarpið BBC hefir eftir de Gaulle: „Ég fagna þessum heillavænlegu örlögum Íslendinga, sem nú hafa skipað sér í hóp mestu þjóða veraldar með því að verða nýlenda Breta. Með hertöku Íslands hefir stríðsgæfan snúizt oss í vil.“
Nú verður brezki þjóðsöngurinn leikinn, en að honum loknum verður gert hlé á útsendingu, þar til er útvarpað verður valdaafsalsathöfn þeirri, er fram fer í Alþingishúsinu klukkan 20 í kvöld, er Hermann Jónasson lætur af embætti forsætisráðherra með því að rita undir skipunarbréf hans ágætis herra Howards Smith, er héðan í frá verður landstjóri Íslands.“
„Útvarp Reykjavík. Í fréttum er þetta helzt: Brezkur herliðsafli er genginn á land í Reykjavík og hefir hertekið bæinn. Sturges yfirforingi gekk rakleiðis á fund forsætisráðherra, Hermanns Jónassonar, og tilkynnti honum að brezka heimsveldið hefði af frjálsu fullveldi sínu hertekið landið vegna þess styrjaldarástands, er nú ríkir í heiminum.
Væri sú aðgerð til þess fallin að styrkja stöðu heimsveldisins í norðurhöfum, og væri þar unnið í beinu samræmi við hendingar í söngnum Rule Britannia, en þar væri að finna vísuorðin: „Rule Britannia, Britannia rule the waves“. Jafnframt tjáði yfirforinginn forsætisráðherranum að brezka heimsveldið liti nú svo á, að Ísland væri eftirleiðis óaflátanleg nýlenda hans hátignar Bretakonungs, og féllst forsætisráðherra á það, þar eð hugur þjóðarinnar hefir nú lengi staðið til þess að brjótast undan ægivaldi Dana en einhenda sér í faðm hans hátignar Bretakonungs.
Þá kynnti Sturges yfirforingi forsætisráðherra nýjan landsfána, en hann er dreginn upp á sígildan og smekklegan hátt, líkt og gert hefir verið í öðrum nýlendum hans hátignar Bretakonungs, og trónir þar Sambandsfáni Bretlands í efra vinstra horni, en á bláum feldinum miðjum til hægri liggur hinn krýndi þorskur Íslands á rauðum skildi, og skal hann minna á hin fornu tengsl við Danmörku, er nú hafa verið rofin.
Mikill og almennur fögnuður ríkti meðal bæjarbúa nú í dag, og sagðist fréttamanni Útvarps svo frá laust eftir miðdegi, að „bæjarbúar [væru] frá sér numdir af gleði, veifuðu brezkum fánum og blönduðu geði við hina brezku hermenn“. Ekki sízt var fagnað fyrir framan Stjórnarráðið þar sem brezkir sjóliðar drógu hinn nýja fána Íslands að húni við innilegan og dynjandi fögnuð mannsafnaðarins, er fyrir framan bygginguna var. Fánanum heilsuðu brezk herskip, er lágu á ytri höfninni, með 21 fallbyssuskoti. Þá hefir fregnmiðum af hertökunni rignt yfir bæinn úr brezkum flugvélum.
Af alþjóðlegum viðbrögðum er það að segja, að Roosevelt Bandaríkjaforseti lýsti ánægju sinni með þessa þróun mála, og óskaði Íslendingum allra heilla. Þýzka útvarpinu sagðist svo frá um hádegisbil að Hitler kanzlari hefði umsvifalaust boðað til herráðsfundar í kanzlaraamtinu við þessi stórtíðindi, og hafi heyrzt til Heinrichs Himmlers, er hann stormaði inn í bygginguna, segja: „Nein, o nein! Meine Insel, meine Insel!“ Þá hafa heillaóskir borizt frá norsku og hollenzku útlagastjórninni í London, sem og de Gaulle yfirhershöfðingja Frjálsra Frakka. Brezka útvarpið BBC hefir eftir de Gaulle: „Ég fagna þessum heillavænlegu örlögum Íslendinga, sem nú hafa skipað sér í hóp mestu þjóða veraldar með því að verða nýlenda Breta. Með hertöku Íslands hefir stríðsgæfan snúizt oss í vil.“
Nú verður brezki þjóðsöngurinn leikinn, en að honum loknum verður gert hlé á útsendingu, þar til er útvarpað verður valdaafsalsathöfn þeirri, er fram fer í Alþingishúsinu klukkan 20 í kvöld, er Hermann Jónasson lætur af embætti forsætisráðherra með því að rita undir skipunarbréf hans ágætis herra Howards Smith, er héðan í frá verður landstjóri Íslands.“
<< Home